ریشه شناسی گلها

فرهنگ‏نویسان عرب طین را مشتق از فعل طان به معنی گِل‏اندودکردن سقف و دیوار و مهرکردن سند مکتوب با گِل دانسته‏اند. البته محققان واژه طین را یک واژه سریانی می‏دانند ولی تکرار این واژه در اشعار کهن عربی نشانگر رواج آن در زبان عربی پیش از اسلام بوده است (جفری، واژه‏های دخیل در قرآن). واژه صلصال از فعل عربی صلصل به معنی طنین‏افکندن مشتق شده است و منظور از صلصال گِل خشکی است که وقتی به جایی برخورد می‏کند صدا ایجاد می‏کند (تفسیر طبری). واژه فخار نمی‏تواند از فعل عربی فخر به معنی به خود بالیدن و افتخارکردن باشد و بین مفسران اتفاق‏نظر وجود دارد که این واژه به معنی گل پخته‏شده یا سفال است. در سوره هود آیه 82 و سوره حجر آیه 74 و سوره ذاریات آیه 33 واژه‏های طین و سجیل به جای هم به کار رفته‏اند بنابراین می‏توان گفت که در این موارد معنای یکسانی دارند: فلما جاء امرنا جعلنا عالیها سافلها وامطرنا علیها حجاره من سجیل منضود: «چون فرمان ما فرا رسید آنجا را زیرورو کردیم و سنگ و گِل متراکمی که نزد پروردگارت نشان‏دار بود بر آنها فروریختیم». لنرسل علیهم حجارة من طین: «تا گلین‏سنگ‏هایی بر آنها ببارانیم». مفسران واژه سجیل را معرب اصطلاح فارسی "سنگ گِل" به معنای سنگ گِلی یا گِل‏سنگ‏شده دانسته‏اند.